Acil Ruhsal Durumlar Kılavuzu
Acil ruhsal durum tanımına şu belirtiler girer:
• İntihar girişiminde bulunma ya da intihar girişiminde bulunabileceğine ilişkin işaret(ler) verme (ölüme odaklı konuşma, veda etme, çökkünlük gösterme, vb.);
• Başkalarına (fiziksel, cinsel) şiddet gösterme riski;
• (Fiziksel, cinsel) şiddete ya da şiddet tehdidine maruz kalma;
• Dikkat çekebilen garip davranışlarda bulunma (olmayan görüntü ya da seslerle iletişime girme, insanlarla iletişim ve etkileşimden bütünüyle kopma, vb.).
Acil ruhsal durumlarda izlenecek adımlar:
• Yukarıda sıralanmış olan ruhsal belirtiler psikiyatrik acil müdahale gerektirebilir; durumun değerlendirilmesi, gerekirse ilk müdahale ve hastane sevki, Mediko-Sosyal psikiyatri uzmanının sorumluluğu altındadır.
• Acil ruhsal durumlarda kişinin ve çevresinin güvenliğinin ve yararının korunması, gözetilecek en temel öğedir.
• Müdahale, kişiye ve kişilik haklarına saygı çerçevesinde yürütülür. Özel yaşamın mahremiyetine; gizliliğe özen gösterilir. Acil durumla ilgili bilgi, yalnızca müdahale için yetki ve sorumluluğu olan kişilerle paylaşılır.
• Acil ruhsal durum üniversitemizin herhangi bir yer ve zamanında oluşabilir. Duruma tanık olan herkes müdahale ve sevkte destekleyici (sakinleştirme, yardım almaya ikna etme, müdahale ya da sevkte eşlik, vb.) olmakla sorumludur.
• Acil ruhsal duruma tanık olan kişinin görevi, durumu en kısa zamanda yetkili kişilere devretmektir.
• Acil ruhsal durumu yaşayan kişi işbirliği yapıyorsa, Mediko-Sosyal Birimi’ne yönlendirilir. Gerektiğinde kişiye eşlik edilir.
• Acil ruhsal durumu yaşayan kişi, yardım almaya direniyor ya da reddediyorsa, güvenlik biriminin eşliği istenir. Yardım sorumluluğu acil durum içindeki kişinin aile bireyleri ve sevki yapılan hastane dışında hiç kimseye devredilemez.
• Acil durumu yaşayan kişi öğrenci ise eşlik sorumluluğu bu konuda gönüllü olabilecek yurt, oda ya da bölüm arkadaşı gibi kişilere devredilemez.
Mediko-Sosyal
Acil bir ruhsal durum iletildiğinde bu birimi temsilen başhemşire ya da nöbetçi hemşire aşağıdaki adımları izler:
i. Psikiyatri uzmanı (bu uzmanın olmadığı durumda sorumlu hekim) ile iletişime geçer, durumu anlatır ve onun yönergesi doğrultusunda ilk müdahaleyi yapar.
ii. Yine psikiyatri uzmanı (ya da sorumlu hekimin) yönlendirmesiyle kişinin ailesini ya da kendi belirlediği bir yetişkin yakınını bilgilendirir ve destek için eşlik etmelerini ister.
iii. Acil ruhsal durumu yaşayan kişi yurtta kalan bir öğrenciyse ve kendisine yardım eden görevli, bilgilendirmenin kişi ya da çevresinin yararına olacağı kanısındaysa, durumu yine gizliliği koruyacak şekilde o yurdun amirine ve ilgili bölümdeki akademik danışmana bildirilebilir.
iv. Konu Mediko-Sosyal kaynaklarını aşan acil müdahale gerektiriyorsa ilgili görevli, psikiyatri servisi olan en yakın hastaneyi arar ve kişinin yatırılmasıyla ilgili ön ayarlamayı yapar.
Eğer herhangi bir nedenle Mediko-Sosyal’e erişilemezse ya da oradan yardım alınması reddediliyorsa, üniversitemizin Acil Yardım Hattı olan 1100 aranır ve oradaki personelin vereceği yönerge izlenir. Aranabilecek diğer yardım hatları 112 Acil Yardım ve üniversitenin anlaşmalı olduğu 444 1212 MedLine’dır.
Güvenlik
Ruhsal acil durumlarda müdahaleye, Mediko-Sosyal dışında gece nöbeti olan üniversite güvenlik birimi eşlik etmekle görevlidir. Acil ruhsal sorun yaşayan kişiye Mediko-Sosyal’e gitmede ve gerekli olduğunda hastaneye sevkte eşlik eder. Kişi yardım almaya ya da güvenliğin eşliğine direniyor ancak bir risk oluşturmuyorsa ilgili birimle bağlantıya geçerek kişinin ailesini (ya da belirttiği yetişkin yakınını) arar, onların yardıma gelmesini sağlar ve bu yardım gelene kadar kişiyi gözetir. Hem direnme, hem de risk olması durumunda ise olabilen en az fiziksel müdahale ve ikna ile kişiyi kendisine yardımla sorumlu görevliye teslim eder. Göreviyle ilgili gelişmeleri amirine ve Mediko-Sosyal’e bildirir. Eşlik, trafik ve hastane koşullarına göre ortalama bir saat sürebilir. Eşlik eden güvenlik görevlisinin göreve geri dönüşü üniversite tarafından sağlanır.
BÜREM/BÜSÖD
Öğrenci destek birimleri, ruhsal acil müdahale ya da klinik hizmet sunmakla görevli değildir; ancak ve özellikle öğrenci buralardan yardım almakta olduğunu dile getirdiyse ya da yalnızca onların müdahalesini kabul edip diğerlerini reddediyorsa, yardım sürecine ve öğrencinin psikiyatrik yardımı kabulüne ve süreçten etkilenmiş olan yakın çevreye destek sunabilir. Bu destekte psikiyatri uzmanının bilgisi ve gözetimi sağlanır.
Acil ruhsal durum yaşayan kimse ile birlikteyken,
√ Kendinizin ve karşınızdakilerin güvende olduğundan
emin olun ya da güvenlik, yardım çağırın.
× Tüm sorumluluğu üstünüze alarak kurtarıcı rolü oynamayın.
√ Sakin kalın ya da sakin kalabilen birinin yardımını isteyin.
× Panik yapmayın.
√ Durumu, kişiyi ciddiye alın.
× Durumu, kişiyi geçiştirmeyin, yargılamayın.
√Anlatıyorsa dinleyin.
× Kişiyle karşı tartışmaya girmeyin, konuyu deşmeyin,
analiz ve teşhisten kaçının.
√ Yardım için ne yapacağınızı kısaca belirtin.
× Tutamayacağınız sözler vermeyin.
• Acil ruhsal durum kişinin kendisi ya da çevresine zarar verebilme riskidir.
• Acil ruhsal durum belirtisi gösteren kişi hemen, müdahale ve sevk sorumluluğu olan Mediko-Sosyal’e (hat: 1100) sevk edilir.
• Kişiye güvenlik biriminin (hat: 1100) eşliği sağlanır.
• Duruma destek ve eşlik sorumluluğu aile yakınları ya da personelindir, öğrencilere devredilemez.
• Acil ruhsal durumu yaşayan kişi öğrenci ise Öğrenci İşleri Dekanlığı, personel ise Genel Sekreterlik bilgilendirilir.
• Aile ya da yurt amiri gibi sorumlu çevreyi bilgilendirme sorumluluğu öğrenciyle çalışan görevli uzmana aittir.
• Tüm müdahale kişi ve çevresinin güvenlik, yarar ve özel yaşam gizliliğini koruma ve saygı çerçevesinde yapılır.
